Nahima Lanjri: tussenkomt actuadebat Let’s Go Urban

Het systeem zit fout, stelt de burgemeester. En dit terwijl haast dag na dag weer een nieuw lijk uit de kast valt. Het systeem zit fout, zegt men. Ook al blijkt uit de audit die de stad zelf bestelde dat er heel wat bezwarende zaken instaan over de rol van de stad Antwerpen in het geheel. Wel beste burgemeester en schepenen, voor mij is het hier geen systeemfout. Het systeem, de manier waarop wij met deze gemeenteraad subsidieregels en reglementen hebben gestemd, zit goed. Het wordt ook door tal van verenigingen goed opgevolgd. Maar, in de zaak van Let’s Go Urban bleek de controle op dat systeem afwezig. Bewust, onbewust? Onderzoek zal het verder moeten uitwijzen. Dus uitvluchten zoeken in systeemfouten is flauwekul. Het systeem bestaat uit mensen, verantwoordelijken, ook politieke verantwoordelijken. Zij hebben gefaald, niet het systeem.

DE AUDIT

Ik  moet zeggen dat ik vorige maandag meer dan eens mijn wenkbrauwen fronste, toen ik de kans kreeg om de audit in te kijken.

Wat zegt de audit?

De financiële malversaties bij Lets’s Go Urban worden geschat op  10 procent van het tussen 2016 en 2020 uitgekeerde ­investerings- en exploitatie­budge, zo’n half miljoen euro.

En, hou u nu even vast:  bij liefst  131 van de 202 ingediende facturen rond de renovatie van het ‘Urban Center’ op het Kiel worden vraagtekens geplaatst. Bij minstens 6 daarvan is er sprake van ‘manipulatie’ of beter gezegd oplichting: facturen werden vervalst of  dubbel ingediend. Dus het gaat hier niet zomaar een bonnetje dat per ongeluk ergens tussen sukkelde, neen : 131 facturen krijgen een vraagteken! Dat wijst op a. een goed uitgekiend systeem om te frauderen b. op een totaal gebrek aan controle op die fraude. Het is niet moeilijker dan dat. It takes two to tango.

Het systeem was fout? Neen, De controle op het systeem faalde.  

DE FALENDE STAD ANTWERPEN

En door dat die controle faalde, werden de richtlijnen op opvolging van subsidies die toch behoorlijk streng zijn gewoon verkracht.

• We zitten hier duidelijk met een politiek van twee maten en twee gewichten. Wat voor de ene geldt, geldt voor de andere duidelijk niet. Ik geef nog een voorbeeld. Er is geen of te weinig controle bij LGU, maar vanuit diezelfde Jeugddienst gaat men bij de bouw van nieuwe scoutslokalen (zoals in Wilrijk, toen ging het om zo’n 200.000 euro) maandelijks op werfvergadering. Hoe komt dat er dan bij een bedrag waarmee je 14 scoutslokalen kan bouwen geen enkele alarmbel afgaat? Heeft men hier met 2 maten en 2 gewichten gewerkt. Waarom?
• Verder is er die bewuste brief van SEK aan de burgemeester .    In die brief zegt SEK dat ze 1,6 mio extra nodig heeft, waarvan 1, 2 mio vanuit de stad, omdat ze meer wil doen, een nieuwbouw zetten.  Dit is niet het normale traject voor een subsidieaanvraag. En toch gaat men  (19/10/2018) in op de vraag en geeft men plots 1,2 mio extra om zo in totaal op een budget van 3,4 mio te komen. Dit is geen systeemfout, dit is het systeem De Wever.  Een aantal bevriende organisaties moeten niet de normale procedure volgen voor een subsidieaanvraag maar krijgen via een brief aan de burgemeester een voorkeursbehandeling.  Er zijn blijkbaar 2 trajecten, het normale traject dat voor iedereen geld en een ander voorkeurstraject voor bevriende organisaties. Een shortcut naar subsidies.   Geen gewone aanvraag, dus ook geen  controle of deze aanvraag past binnen de beleidsdoelstellingen van de stad en dus gerechtvaardigd is, geen controle door Vastgoed of alle ingebrachte kosten marktconform zijn. 

En dat lees ik ook in het auditverslag. Dat laatste aanbestedingsplan werd om onbekende reden echter niet voorgelegd aan de Dienst Vastgoed, waardoor zij niet konden nagaan of die hogere prijzen wel marktconform waren. Vreemd toch. Nadien werd de uitvoering van de werken ook niet meer opgevolgd door de Dienst Vastgoed. Wou men geen opvolging meer van de werken? Het lijkt er precies op dat men, bewust of onbewust, de pottenkijkers van Vastgoed wou buiten houden. En dus bleef bijgevolg de  controle bleef beperkt tot ‘’eerstelijnscontrole’’, tussen aanhalingstekens, door de administratie Jeugd. Vreemd toch.

• Ook heel vreemd is dat het college in juni 2018 beslist om 600.000 te verschuiven naar 2019. En dit omdat de werken vertraging oplopen. Maar eind 2018 beslist de schepen voor Jeugd zelf om toch (via een interne kredietaanpassing) bijna 440.000 euro vrij te maken voor de inrichting van het gebouw, terwijl dat gebouw dus helemaal niet klaar is. Waarom gebeurde dit?
• Let’s Go Urban leent ook een aantal goederen via 4 bruikleenovereenkomsten. Het gaat om  meubilair, terrasmeubelen,  kasten, tafels, een industriële keuken, binnen- en buitenplanten. Dat materiaal wordt allemaal door de stad gefinancierd. Het gaat om een som van 86.000 euro. Negen maanden na oplevering van de overeenkomst, blijken al die goederen echter nog niet naar het Urban Center te zijn overgebracht. Wanneer komen die terug? Maar, nog belangrijker. Hoe kon dit eigenlijk allemaal? Uit de audit blijkt namelijk dat bruikleen, sowieso niet kan, het is niet verenigbaar met wet op toelagen. En, in tegenstelling tot wat één van de raadsmannen, Johan Vande Lanotte, denkt, staat de keuken niet gewoon opgestapeld in dozen in JJ House maar werd ze volgens de firma vast geïnstalleerd in JJHouse. En was er niet de heisa in de media geweest dan had het schepencollege begin dit jaar bijna een 2^de keuken besteld.

Er zijn dus veel meer vragen dan enkel de zogenaamde “systeemfouten” waarover burgemeester De Wever spreekt. Het systeem dat faalde, burgemeester? Ik dacht het niet.

DE POLITIEKE VERANTWOORDELIJKHEID

En als het al het systeem niet is, dan wijst het schepencollege naar ambtenaren. Ja, sommige ambtenaren in dit dossier zijn blijkbaar slordig en weinig kritisch geweest. Op pagina 33 van de audit geeft de  patrimoniumverantwoordelijke zelf toe dat er onvoldoende controle gebeurde tijdens de diverse werfcontroles. 

Maar een administratie handelt sowieso onder de politieke verantwoordelijkheid van de schepen. Heeft de bevoegde schepen voldoende toegekeken op  het correct gebruik  van de middelen en een degelijke controle door haar administratie? Zijn de problemen dan nooit door de dossierhouder gerapporteerd naar de leidinggevende ambtenaar en heeft die daar dan nooit over gesproken met de schepen? En omgekeerd heeft de schepen nooit gevraagd naar de opvolging van dit grote project en of alles goed verloopt?  Ik kan het me gewoon niet voorstellen.

Maar ook hier weer, een systeemfout. Nee, wel een fout die ingaat tegen het gangbare systeem.  Er werd nl. vanuit het schepencollege, én de betrokken schepen, niet genoeg gecontroleerd. Het zijn ook de politieke mandatarissen die het systeem hadden moeten opvolgen en controleren !

Ontslag?

De media hebben me de voorbije dagen bij herhaling de vraag gesteld of dit moet leiden tot het ontslag van de schepen. Of CD&V het ontslag zal vragen. Laat me dit zeggen. Ik vind dat de bevoegde schepen in de spiegel moet kijken en zich afvragen of ze fouten heeft gemaakt. Zij moet zich afvragen of ze nog voldoende autoriteit heeft tegenover de administratie én de bevolking om te blijven functioneren. Sta me toe daaraan te twijfelen. Mocht ik in haar schoenen staan, ik zou wel weten wat te doen.

WAT NU?

• Hoe voorkomt u dit in de toekomst? Hoe zal u de aanbevelingen uit het rapport concretiseren? Wat gaat u eraan doen om vooral te zorgen de controle die  al in het systeem zit ingebakken ook effectief wordt uitgevoerd en dat er geen mogelijkheden meer zijn om voor bevriende organisaties een voorkeursbehandeling te voorzien?
• En wat met de reglementering?

Ik mag hopen dat nu niet alle vzw’s en  alle vrijwilligersorganisaties die steun krijgen vanuit de stad nu de dupe worden van deze affaire. Gebruik deze affaire ook niet als alibi om argwanend te zijn tegenover iedereen en iedereen verdacht te maken.  Er gebeurt ontzettend veel goeds met de stedelijke middelen die naar tal van projecten doorstromen. Van sport, over jeugdwerk naar armoedebestrijding. Allemaal vaak met beperkte middelen en inzet van veel vrijwilligers. Je moet ze uiteraard streng en fair controleren.  Maar plaats niet iedereen in een hoek van mogelijk misbruik.

Wat we evenmin mogen doen is uitgaan van wantrouwen en de regels nog meer gaan verstrengen. Want dat heb ik een aantal fracties horen zeggen: dat we de controle moeten aanscherpen. Als je nu nog gaat verstrengen dan maak je het alleen moeilijker en quasi onmogelijk voor diegenen die de regels wel toepassen terwijl anderen de regels aan hun laars lappen.

Kortom, begin nu niet in het wilde te schieten op mensen, organisaties die gebruik maken van het systeem van de subsidies. Wentel uw falen niet af!

• Wat met de jongeren van Lets Go Urban? Hoe ondersteunt u nu de jongeren verder die hier ook slachtoffer van zijn? Samenwerking met vzw wordt nu stopgezet, de concessie voor het gebouw wordt  verbroken, er gaat geen geld meer naar LGU. Het is evident dat men niet meer kan samenwerken met iemand die de stad heeft opgelicht, iemand die geld stal van kansarme jongeren. Ik heb vorige maand al gezegd dat we fraude moeten aanpakken maar dat de werking wel moet blijven bestaan, dat we het kind niet met het badwater mogen weggooien en ik ben blij de burgemeester daarop ingaat. Laat jongeren niet de dupe worden van het gesjoemel van 1 persoon. Zal er nu een projectoproep gebeuren om een andere bestaande of nieuwe vzw te vragen om de werking over te nemen?  Zo ja, hoe en wanner?  Dit zal echter nog minstens een paar maanden duren.  Wat gebeurt er intussen met de jongeren.  Kan de werking tijdelijk voortgezet worden onder toezicht van een bewindvoerder of de stad?

Maar laat me duidelijk zijn We moeten zorgen dat de jongeren niet in de kou komen te staan, maar dat staat los van het andere, het onderzoek naar de fraude. Dat moet verder tot op het bot worden uitgespit.  

TOT SLOT VAN REKENING

Vanuit de CD&V-fractie in de gemeenteraad stellen wij:

• Uw interne audit is nobel, maar onvoldoende. Er zijn nog te veel vragen onbeantwoord. Een externe audit zou hier gepast zijn. Onbevangen, volledig neutraal, scherp, én met aanduiding van verantwoordelijken. Zonder ontzag voor functie, zelfs al is het een politiek mandaat. En mét aanbevelingen naar de toekomst.
• We willen een garantie dat de jongeren van Let’s Go Urban niet uit de boot vallen. We willen dat dit zo snel mogelijk wordt opgezet. Vanuit een argwaan tegenover de stad Antwerpen en de bevoegde schepen, willen we ook dat hierover regelmatig wordt gerapporteerd aan de gemeenteraad.
• Wij vragen met nadruk niet het hele subsidiesysteem op de schop te gooien, om andere organisaties geen slachtoffer te maken van het falen van de stad Antwerpen in het dossier van Let’s Go Urban.
• Tot slot, mijnheer De Wever, u sprak over een collectieve verantwoordelijkheid. Dat is niet correct en al te gemakkelijk.  Als iedereen schuldig is dan is ook niemand schuldig.  Durf toe te geven dat minstens 1 schepen fouten heeft gemaakt.  Neem daarvoor ook de politieke verantwoordelijkeheid.  En stop met uw verantwoordelijkheid af te schuiven op een collectief falen of op zogenaamde syssteemfouten.