Platformverhuur verstoort de woonmarkt

Platformverhuurders claimen natuurlijk enkele de positieve effecten te hebben. Op consumenten, buurten en lokale bedrijven, maar studies tonen aan dat de meerderheid van de inkomsten naar een kleine groep adverteerders en vastgoedbedrijven gaat, wat sociale ongelijkheid bevordert. Bovendien leidt de groei van kortetermijnverhuur tot een afname van langetermijnverhuur, waardoor bewoners worden gedwongen te verhuizen, de gentrificatie toeneemt en historische centra worden aangetast. De tegenstrijdigheid tussen de beweringen van AirBnB en de daadwerkelijke gevolgen komt duidelijk naar voren in de reacties van steden wereldwijd. Stadsbesturen, zoals die van Amsterdam, Parijs, Londen, Berlijn, Barcelona en zelfs de geboorteplaats van AirBnB, San Francisco, nemen maatregelen om de negatieve effecten van kortetermijnverhuur tegen te gaan. Ze introduceren wetten en regels om de duur, frequentie en locaties van verhuur te beperken, waardoor de stijgende huurprijzen en de impact op lokale gemeenschappen worden verminderd. Als toeristische hotspot blijven we hier in achter.

In Antwerpen heeft het lokale wijkcomité stuurgroep Sint-Andries, daarom nu een standpunt geformuleerd rond platformverhuur, dit naar aanleiding van de gedwongen verhuis van verschillende bewoners. In april heeft ook de Antwerpse hotelsector dit ook al aangeklaagd, omdat het voor hen ook oneerlijke concurrentie zou betekenen.

Enkele cijfers om de vergelijking van 2018 tot en met 2022 te maken voor de wijken historisch centrum en Sint-Andries:

• Daling van 3,8% van het aantal bewoners
• Stijging met 17,4% van het aantal hotelkamers (stedelijk van 4847 naar 5692 kamers en er worden er op dit moment nog eens heel wat bijgebouwd)
• Aantal vergunde studentenkamers is met 32% gestegen (720 naar 950)
• In postcode 2000 Antwerpen alleen zijn er 706 geregistreerde logies of vakantiewoningen goed voor 3327 bedden. 47% of 332 adressen hiervan hebben uitbaters die 3 of meer logies uitbaten. De rest hebben meer unieke uitbaters. Er zijn meer dan 10 uitbaters die meer dan 10 adressen hebben geregistreerd staan tot wel 39.

 Wat doen andere steden hier al tegen?

• Beperking van Verhuurperiodes: Steden zoals Amsterdam hebben wetten ingevoerd die de duur van kortetermijnverhuur beperken. Bijvoorbeeld, het toestaan van verhuur voor maximaal 30 dagen per jaar om overmatige toeristische impact op lokale buurten te verminderen.
• Registratie- en Belastingvereisten: Om de activiteiten van verhuurders te reguleren, vereisen veel steden dat zij zich registreren, toeristenbelasting betalen en voldoen aan belastingverplichtingen. Dit helpt om de activiteiten van verhuurders te controleren en bij te dragen aan lokale belastinginkomsten.
• Verbod op Specifieke Buurten: Sommige steden, zoals Parijs, of Lissabon hebben wetgeving geïmplementeerd die kortetermijnverhuur in bepaalde centrale wijken of de hele stad verbiedt om de impact op lokale gemeenschappen te verminderen.
• Handhaving van Lokale Bouw- en Veiligheidsnormen: Om te voorkomen dat woningen exclusief voor kortetermijnverhuur worden gebruikt, stellen steden eisen aan de naleving van bouw- en veiligheidsnormen. Dit zorgt ervoor dat woningen geschikt zijn voor reguliere bewoning en niet enkel voor toeristen.
• Samenwerking met Platformen: Sommige steden proberen samen te werken met verhuurplatformen, zoals AirBnB, om toegang te krijgen tot gegevens over verhuurders en ervoor te zorgen dat ze voldoen aan lokale regelgeving. Dit is bijvoorbeeld gebeurd in Barcelona.
• Bewustmaking en sensibilisering: Steden proberen ook bewustwordingscampagnes op te zetten om zowel verhuurders als toeristen te informeren over de lokale regels en de mogelijke negatieve effecten van overmatige kortetermijnverhuur.

Deze maatregelen illustreren de inspanningen van steden om een evenwicht te vinden tussen het bevorderen van toerisme en het beschermen van de leefbaarheid en identiteit van hun buurten tegen de negatieve gevolgen van kortetermijnverhuur.

Wat doen we al in Vlaanderen?

• Het Logiesdecreet zegt dat registratie verplicht is, maar erkenning met bezoek en controle is vrijwillig (dan krijg je pas sterren toegekend)

Wat doet de stad?

• Vergunningsplicht via het omgevingsloket? Als je een kamer of meerdere kamers in je woning wenst te verhuren dan wordt dat aanzien als een vorm van verblijfsrecreatie. Je wijzigt dan ook een deel van de hoofdfunctie ‘wonen’ naar ‘verblijfsrecreatie’; dit is principieel vergunningsplichtig. Volgens het omgevingsloket Vlaanderen is er wel een vrijstelling van vergunning onder voorwaarden maar voorwaarden zijn o.a. dat
  • De woonfunctie blijft de hoofdfunctie van het gebouw
  • Een tijdelijke gebruikswijziging van een gebouw, met een maximale duur van vier keer dertig dagen per jaar, is ook vrijgesteld van vergunning

Wie er verantwoordelijke voor controle op naleving van de stedenbouwkundige vergunning? Dat is toch de stad? Als er meer dat 4×30 dagen wordt verhuurd geldt er geen vrijstelling van vergunningplicht en ben je dus in overtreding.

De stad Antwerpen legt ook geen bijkomende normen of voorwaarden van bijvoorbeeld maximaal aantal dagen op dat terwijl vele andere Europese steden dat wel doen. En voor zover we begrepen uit het Vlaamse logiesdecreet is dat ook decretaal mogelijk. Maar hier opnieuw hoe gaat men dat controleren?

We heffen in principe een Citytaks op overnachtingen. We stelden schepen Kennis daar reeds vroeger deze maand een schriftelijke vraag rond. Hoeveel inden we zo, klopt de som wel met wat er effectief aanwezig is… ? Controleren we daar rond?

Dus wat kan er beter?

We bevroegen het college naar wat ze zelf dachten te doen aan deze disruptie op onze woonmarkt. Wij legden alvast voor dat de controle en monitoringsmogelijkheden beter moeten.

• Is het bijvoorbeeld niet mogelijk om aan de platformen een meldingsplicht op te leggen over het aantal geboekte nachten per eigenaar per adres? Zie naar EU-wetgeving die daar nu rond wordt gemaakt.
• De stad kan wel degelijk beperkingen opleggen maar doet dit niet. Kamergebonden kortetermijnverhuur bijvoorbeeld beperken tot maximaal 30 dagen per jaar. Dit zou investeerders kunnen afschrikken om hierin nog op grote schaal te investeren. Of zoals in Gent of Brugge een vakantiewoningstop invoeren en voor de meest getroffen wijken geen bijkomende vergunningen voor verblijfsrecreatie meer toekennen.